Stress en voelen hoe het echt met je gaat
Waarom is het lastiger om te voelen hoe het echt met je gaat als je stress ervaart?
In stressvolle situaties voel je vaak lastiger hoe het echt met je gaat. Op die manier wordt het ook een heel stuk lastiger of misschien zelfs wel onmogelijk om je grenzen te herkennen en aan te geven.
Mogelijke redenen waarom je minder goed voelt hoe het met je gaat als je stress ervaart:
- fysiologische reacties
Fysiologisch wil zeggen dat het een normale functie van het lichaam is. Bij stress wordt het sympatisch zenuwstelsel geactiveerd met als gevolg de bekende vecht-of-vlucht reactie. Stel dat je oog in oog staat met een roofdier dan is het wel zo handig als je hartslag omhoog gaat, je ademhaling versnelt, de bloedtoevoer naar je benen toeneemt en je spijsvertering stil komt te liggen en dat er stresshormonen worden afgegeven zodat je kunt handelen. Gebeurt er niets, dan ben je zijn prooi. Maar wat als je een stressreactie krijgt van een deadline, een volle to-do list, je thuissituatie je te veel wordt e.d.? Je systeem reageert net zo heftig alsof je oog in oog staat met een roofdier. Als je dan te weinig herstelt, blijft de stress in je systeem aanwezig. Dit kan gaan stapelen met mogelijk overspannenheid of een burn-out als gevolg. De fysiologische reacties overstemmen de signalen van je systeem waardoor het moeilijk(er) is om subtiele lichamelijke sensaties waar te nemen. - emotionele reacties
Stress kan ervoor zorgen dat allerlei emoties omhoog komen. Denk aan irritatie, frustratie, boosheid en angst. Deze emotionele reacties maken het moeilijker om de onderliggende behoeftes en je eigen gevoelens te herkennen en te begrijpen. Heel vaak zeggen mensen die (chronische) stress ervaren ook dat ze zichzelf niet meer herkennen. Dit besef maakt dat de stressgevoelens vaak nog groter worden. Je ziet ook vaak dat emoties onderdrukt worden. Alle energie is nodig om overeind te blijven. Er is simpelweg geen ruimte om emoties en gevoelen toe te laten. Vaak weten mensen ergens diep van binnen wel dat als ze dat wél zouden doen, ze "omvallen". En dus worden de emoties onderdrukt zodat er niet gevoeld kan (hoeft) worden hoe je je echt voelt. - afname lichaamsbewustzijn
Het contact met je eigen lichaam neemt af onder stress. Dit betekent dat je je steeds minder bewust bent van je eigen gevoelens en behoeftes. Je bent je minder bewust van dingen als honger, dorst, pijn en vermoeidheid. Het gevolg is dat belangrijke signalen niet meer worden herkent en dat heeft een negatief effect op je gezondheid. Er wordt ook vaak gezegd dat stress ervoor zorgt dat belangrijke signalen genegeerd worden. De term "negeren" gebruik ik zelf liever niet, omdat er vaak geen sprake is van doen alsof je het niet merkt, je merkt het daadwerkelijk niet (meer). Pas als er meer rust in het systeem is, is er ruimte om zulke zaken weer te voelen en ernaar te kunnen handelen. - gedrag
Stress kan leiden tot ander gedrag. Dit kan van alles zijn zoals meer alcohol gebruiken, meer roken, (nog) meer gaan werken, ongezond(er) gaan eten. Het onderliggende doel hiervan is om de stress te vermijden, te dempen of jezelf af te leiden zodat je niet hoeft te voelen hoe het echt met je gaat. - tunnelvisie
Stress maakt mensen minder open en flexibel. Zo zie je vaak dat mensen met (chronische) stress minder openstaan voor nieuwe dingen (weerstand) en voor andere meningen en ideeën, relativeren wordt moeilijker en het leven wordt heel serieus genomen. Er is minder ruimte voor leuke dingen, lachen, creativiteit en ontspanning. Als je ontspannen bent heb je de helicopterview. Dat betekent dat je een goed overzicht hebt, je ziet andere invalshoeken en je kunt de zaken overzien. Tijdens stressvolle periodes neemt deze manier van kijken langzaam af en ontstaat de tunnelvisie. Je kunt het niet meer overzien. Eigenlijk zou je dit kunnen zien als een soort zelfbescherming. Je hebt te veel aan je hoofd en de tunnelvisie zorgt ervoor dat er een bepaalde mate van orde in de chaos kan worden geschept. Deze reactie is dus niet fout, maar ik zie dit als een overlevingsstrategie. Het biedt (tijdelijk) een bepaalde zekerheid en veiligheid. De tunnelvisie maakt ook dat iemand met veel stress zich focust op iets om houvast te hebben. De aandacht gaat daarnaartoe met als gevolg dat er minder aandacht is voor je eigen emoties en de signalen die je lichaam geeft. - sociale druk
Om aan sociale verwachtingen te kunnen blijven voldoen, zetten veel mensen een masker op. Hoe je je daadwerkelijk voelt, zit verstopt achter het masker. Soms alleen voor de buitenwereld, maar het kan ook zeker zo zijn dat je je ware gevoelens zelfs voor jezelf verbergt. - angst
Het wegstoppen van hoe je je voelt kan een gevoel van veiligheid geven. Dit is weliswaar schijnveiligheid, want ondertussen gaat de stress maar door. De reden om niet te erkennen hoe het met je gaat is eigenlijk vrij simpel. Op het moment dat je toegeeft dat het niet zo goed met je gaat, zul je er iets aan moeten doen. Het idee om met je klachten aan de slag te gaan kan beangstigend zijn of je hebt er geen zin om omdat het allemaal nog wel gaat. Hoe sneller je de stap durft en kunt zetten om om hulp te vragen, des te sneller voel je je weer beter. Achteraf zeggen veel mensen dat ze er goed aan hebben gedaan om de eerste stap te zetten om een afspraak in te plannen, maar het moment ervoor kan soms heel spannend zijn. - gewenning
Als je langdurig aan stress wordt blootgesteld, zorgt dit ervoor dat je als het ware gewend raakt aan de stressniveaus. Dit betekent dat je eigenlijk niet meer goed weet hoe je je ook kunt voelen, of beter gezegd: hoe je je hoort te voelen in een gezonde situatie. Het wordt normaal om je continu gestresst te voelen en dat maakt dat de behoefte om er iets aan te doen steeds verder afneemt tot het lichaam zegt dat het genoeg is geweest.
"Luister naar het fluisteren van je lichaam zodat het niet hoeft te schreeuwen." is een hele mooie en bekende uitspraak. Acupunctuur kan helpen om ontspanning en rust te krijgen zodat je weer op een leuke en ontspannen manier kan leven.
